Opgelet met het ‘optionele’ recht van terugkeer bij een schenking!
Heeft u sinds 1 januari 2023 een schenking of een bankgift gedaan of plant u er één in de nabije toekomst, lees dan zeker verder!
Aan een schenking of bankgift kunt u bepaalde modaliteiten koppelen. Eén van de modaliteiten die vaak gebruikt wordt, is het zogenaamd ‘recht van terugkeer’. Zo’n beding zorgt ervoor dat bij het overlijden van de begiftigde de schenking ‘ongedaan’ gemaakt wordt en dat de geschonken goederen naar de schenker terugkeren. Ze vallen dus niet in de nalatenschap en er moeten geen successierechten betaald worden.
Uit een nieuw standpunt van de Vlaamse Belastingdienst (Standpunt VLABEL nr. 16030, 30 mei 2023) blijkt nu dat de fiscus een onderscheid maakt tussen een gewoon recht van terugkeer en een optioneel recht van terugkeer:
Bij een gewoon recht van terugkeer, gaat de ontbindende voorwaarde in vervulling op het tijdstip van het overlijden van de begiftigde, vlak vóór het openvallen van de nalatenschap. De geschonken goederen kunnen daardoor geen deel uitmaken van de nalatenschap van de begiftigde en keren terug naar de schenker, zonder dat daarmee enige wilsuiting is gemoeid. Voor het gewone recht van terugkeer verandert er niets.
Een optioneel recht van terugkeer werkt ook als een ontbindende voorwaarde. Het vooroverlijden van de begiftigde opent voor de schenker een recht: de terugkeer al dan niet laten plaatsvinden. Er is dus een wilsuiting van de schenker vereist om de terugkeer te laten plaatsvinden en deze vindt pas plaats na het overlijden van de begiftigde. Volgens het nieuwe verbintenissenrecht heeft het activeren van die optie slechts uitwerking voor de toekomst. Daardoor maken de goederen die terugkeren naar de schenker, op het ogenblik van het overlijden van de begiftigde wel degelijk deel uit van zijn nalatenschap. Daardoor moeten er op de geschonken goederen wél successierechten betaald worden!
Oplossing
Het is perfect toegestaan om zelf een retroactieve werking toe te kennen aan de ontbindende voorwaarde. U bepaalt met andere woorden dat het optionele recht van terugkeer tóch een retroactieve werking zal hebben tot op het moment van de schenking. Zo vermijdt u dat de geschonken goederen bij het vooroverlijden van de begiftigde juridisch gezien deel uitmaken van zijn nalatenschap. Er zullen dan ook geen successierechten op verschuldigd zijn!
Aangezien VLABEL in zijn nieuw standpunt deze oplossing zelf aanreikt, kan ze geacht worden volledig veilig te zijn.
Wat met schenkingen die u na 1 januari 2023 hebt gedaan?
Door de gewijzigde wetgeving bestaat het risico dat er toch nog successierechten verschuldigd zijn bij een bankgift met een optioneel recht van terugkeer die gebeurde na 1 januari 2023. Om die successierechten te vermijden, is het perfect mogelijk om een aanvullende overeenkomst op te maken. Dit document voorziet in de terugwerkende kracht van het beding van terugkeer tot op het moment van de schenking. Op die manier vermijdt u successierechten op deze terugkeer. Consulteer alvast uw juridisch adviseur of uw notaris voor de praktische uitwerking.
Conclusie
Het nieuwe verbintenissenrecht zorgt ervoor dat een optioneel recht van terugkeer niet langer automatisch retroactief werkt. Daardoor zijn er bij een optioneel recht van terugkeer volgens VLABEL voortaan successierechten verschuldigd op de goederen die bij het vooroverlijden van de begiftigde, naar de schenker terugkeren, indien niet uitdrukkelijk in een retroactieve werking van het beding van terugkeer voorzien wordt.
Linda Hofman is master TEW van opleiding, aangevuld met diverse opleidingen zoals Certified Private Banker (2000). Zij startte haar loopbaan bij Crédit Lyonnais/Deutsche Bank als beleggingsadviseur en groeide door tot Private Banker. In 2005 werd zij Private Banker VHNWI bij Dexia/Belfius waarna zij in 2012 aan de slag ging bij een onafhankelijke vermogensbeheerder.
