Beschermen aandelen tegen inflatie?

Historiek inflatie

In maart 2022 steeg de inflatie in België naar 8,31%. Dit is het hoogste niveau sinds maart 1983 toen de inflatie 8,92% bedroeg. De hoge inflatie is vooral toe te schrijven aan de fors gestegen energieprijzen. De energiecomponent van de Belgische inflatiecijfers kent momenteel een inflatie van 57,22% en is verantwoordelijk voor 4,82% van deze 8,31%.

De hoge inflatiecijfers zijn niet alleen een Belgisch fenomeen. Ook in de Eurozone steeg de inflatie fors naar 7,4% op jaarbasis. In de Verenigde Staten komen we voor maart uit op 8,5%. Ook historisch gezien zijn dit hoge cijfers.

In onderstaande grafiek tonen we de inflatiecijfers voor België, de Eurozone en de Verenigde Staten sinds 1945 (voor de Eurozone sinds 1997). In België bedroeg de inflatie over deze periode gemiddeld 3,28%, niet zo ver van de huidige inflatiedoelstelling van de Europese Centrale Bank die 2% bedraagt.

Echter is de inflatie niet symmetrisch. Sinds 1948 bedroeg de inflatie twee derde van de tijd tussen 0% en 4%. In 6% van de gevallen kenden we een daling van de prijzen (deflatie of negatieve inflatie) en in meer dan een kwart van de tijd een inflatie boven de 4%. Af en toe ondergaan we dus inflatieschokken met periodes van hoge inflatie.

In België kunnen we in de naoorlogse periode vier inflatieschokken onderscheiden. De eerste golf vond plaats net na de Tweede Wereldoorlog. Nadien werd deze periode gevolgd door een 18-tal maanden van deflatie. Begin jaren 50 schoten de prijzen echter weer de hoogte in. Door de oorlog in Korea vreesden heel wat burgers een nieuwe wereldoorlog tussen het kapitalistische westen en het communistische blok. Mensen sloegen aan het hamsteren en ook bedrijven probeerden grote voorraden aan te leggen. Deze enorme vraag zorgde voor een inflatie van meer dan 10% in 1951.

Nadien bleef de inflatie lange tijd onder controle om begin jaren ’70 terug te pieken naar meer dan 16% in 1974. De krapte op de arbeidsmarkt leidde tot steeds hogere lonen. Daarenboven zorgde een forse stijging van de olieprijs voor een extra forse toename van de inflatie. Door de Jom Kippoeroorlog in het Midden-Oosten in 1973 verhoogden de Arabische landen van de OPEC de olieprijzen om het Westen, dat Israël steunde, te raken.

Eind jaren ’70 volgde een nieuwe olieschok. Pas midden jaren ’80 daalde de inflatie terug onder 5%. De inflatie bleef in de jaren nadien onder controle. Enkel rond 2008 merken we nog een korte opstoot door opnieuw een forse stijging van de olieprijs.

Inflatie als macrofactor

We hebben niet graag inflatie. Inflatie tast namelijk onze koopkracht aan. We kunnen minder kopen met onze zuurverdiende centen. Hoge inflatie blijkt ook slecht te zijn voor aandelen en obligaties. Inflatie kunnen we daarom zien als een risicofactor voor beleggers.

Beleggen kan niet zonder risico. We verwachten daarom als belegger een vergoeding voor het risico dat we nemen. We verwachten bijvoorbeeld dat onze aandelen meer zullen opbrengen dan cash. Anders zouden we niet in aandelen willen investeren. Deze vergoeding die we wensen om risico te nemen, noemen we de risicopremie.

Als belegger wensen we daarom ook een vergoeding tegen het risico dat inflatie de koopkracht van onze beleggingen uitholt.

Beschermen aandelen tegen inflatie?

We verwachten dus een compensatie voor het feit dat we als belegger in aandelen een inflatierisico op ons nemen. Dit wil echter niet zeggen dat aandelen het goed doen als de inflatie stijgt, integendeel, er zijn heel wat argumenten om aan te nemen dat inflatie een negatieve invloed heeft op de waarde van onze aandelen.

Allereerst heeft inflatie een negatieve invloed op de toekomstige rentabiliteit van bedrijven. Zo kunnen bedrijven de stijging van de kosten slechts in beperkte mate doorrekenen. Dit heeft een invloed op hun winstmarges. Ook zorgt inflatie over het algemeen voor hogere rentevoeten. Ook vandaag reageren centrale banken op de inflatie door hun inkoopprogramma’s van obligaties af te bouwen en de rente te verhogen. Deze hogere rente maakt aandelen van bedrijven minder waard omdat de toekomstige kasstromen aan een hogere rentevoet moeten worden verdisconteerd.

We kunnen deze relatie zien in onderstaande grafiek die op de x-as de inflatie weergeeft en op de y-as de koers/winst verhouding van de Amerikaanse aandelenindex S&P500. Elk punt op de grafiek geeft een maandelijkse waarneming weer. De koers/winst verhouding van de aandelenmarkt is een indicatie voor de duurte van de markt. Bij een hoge koers/winst verhouding zijn beleggers bereid een hogere prijs te betalen voor een euro winst. Bij een lage koers/winst verhouding omgekeerd. Op deze grafiek merken we dat periodes van hogere inflatie over het algemeen samengaan met een lagere koers/winstverhouding en dus lagere waardering van aandelen. Maar ook periodes van deflatie of negatieve inflatie zijn niet erg geliefd. Hoge waarderingen op de aandelenmarkten vinden we het vaakst terug in periodes van beperkte positieve inflatie.

Heeft het dan geen zin om aandelen in de portefeuille te hebben om mijn koopkracht te beschermen?

Toch wel. Hoewel op korte termijn hogere inflatie een negatief effect heeft op de waardering van aandelen merken we dat aandelen op lange termijn wel een goede bescherming bieden. Op de onderstaande grafiek tonen we het rendement voor een belegger die zijn aandelen in de wereldaandelenindex MSCI World belegde voor een periode van telkens 1 jaar. We gebruiken Amerikaanse inflatiedata omdat de MSCI World ook in dollar is uitgedrukt. De rendementen starten in 1970.

In 71% van de gevallen realiseerde deze belegger een rendement dat hoger lag dan de inflatie indien hij zijn geld een jaar lang investeerde in de wereldaandelenindex.

Indien deze belegger zijn gelden voor een periode van 15 jaar investeerde in de wereldaandelenindex dan zou zijn rendement altijd meer bedragen dan de inflatie. Dit zien we op onderstaande grafiek. De oranje lijn geeft het rendement weer dat de aandelenbelegger op 15 jaar zou hebben behaald. De blauwe lijn geeft de inflatie over diezelfde periode weer. Wie de inflatie in de jaren ’70 meemaakte klopte maar net de inflatie.

Ook een belegger die net voor de grote financiële crisis instapte realiseerde maar een beetje meer rendement dan de inflatie.

Andere jaren doet een belegger het dan weer beduidend beter. Gemiddeld realiseerde hij een rendement dat 271% hoger lag dan de inflatie.

Aandelen bieden dus op korte termijn niet altijd de gewenste bescherming tegen inflatie. Wie echter belegt voor de lange termijn zal er bijna zeker in lukken om de inflatie te compenseren.